دَم نوش ، پزشک خانواده

«دَم نوش» ، پزشک خانواده

تاریخچه گیاهان دارویی و استفاده از دمنوش های گیاهی

تاریخچهٔ دم‌ نوش را نمی‌توان از تاریخچهٔ گیاهان دارویی جدا کرد. ﺷﻮاﻫﺪ اﺳﺘﻔﺎده از درﻣﺎن گیاهی ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن به ۶۰۰۰ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ برمی گردد. ﻣﺤﻘﻘﺎن در ﺳﺎل ۱۹۶۰ در ﻏﺎری در ﻛﺸﻮر ﻋﺮاق آرامگاهی را ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ در اﻃﺮاف اﺳﺘﺨﻮان های جسد ﮔﺮده ﻫﺎی گیاهی ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎد وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﻪ دال ﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻋﻤﺪی از آﻧﻬﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ.
حدود ۲۰۰۰ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﻴﻼد مسیح آﺷﻮر ﺑﺎﻧﻴﭙﺎل ﭘﺎدﺷﺎه ﺳﻮﻣﺮی دﺳﺘﻮر جمع آوری اوﻟﻴﻦ ﻣﻔﺮدات پزشکی دﻧﻴﺎ را ﺻﺎدر ﻛﺮد ﻛﻪ در آن ۲۵۰ داروی گیاهی ﻟﻴﺴﺖ ﺷﺪه ﺑﻮد.
چینی‌ ها ظاهراً نخستین بار از بوته‌ ای گیاهی که دارای برگ های سبز و خزم و دندانه دار به نام «چای» است به عنوان دمنوش گیاهی در حدود پنج هزار سال پیش در سرزمین چین استفاده نمودند و طی سه قرن گذشته انگلیسی‌ها آن را به عنوان یک نوشیدنی غالب در کلیه کشورها متداول و بهره های کلان اقتصادی بردند. استفاده از گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن، از سابقه‌ای به قدمت عمر بشر برخوردار است. طبق اسناد موجود ، استفاده از گیاهان در تأمین سلامت و پیش گیری از بیماری در بسیاری از تمدن‌های جهان از جمله مصر ، یونان ، چین ، هند و ایران مرسوم بوده است. در ایران ، استفاده از گیاهان دارویی به صورت‌های مختلف و از جمله دم‌نوش ، سابقه‌ای بسیار کهن دارد.

• قدیمی ترین کتاب چینی منسوب به شینون (۲۸۰۰ ق.م) ۱۰۰۰ گونه دارویی را شرح داده است.
• ماردوکاپالیدین (۷۱۰ ق.م) ۶۴ گونه دارویی را کشت نموده است.
• در الواح سومری چگونگی کشت گیاهان را شرح داده.
• بقراط (۳۷۷ ق.م) کاربرد دارویی ۴۰۰ گونه دارویی را شرح داده است.
• ظهور دانشمندانی نظیر سقراط، دیوسکوریدس، رازی، هروی، ابن سینا، ابوریحان بیرونی، جرجانی، خاندان بختیشوع و ... سبب گسترش این علم در جهان گردید.

تاریخچه استفاده از گیاهان دارویی در ایران

در ایران باستان و در مذهب زرتشت یا مزدیسنا ، استفاده از گیاهان در درمان بیماری‌ ها چنان مرسوم بود که به پزشکی که در این راستا به مردم خدمت می کرد «ارور پزشک» می‌گفتند. ارور پزشک ، طبیبی بود که به کمک عصارهٔ گیاهان و فرآورده‌های آن ، بیماری‌ها را درمان می‌کرد؛ او کسی بود که روش درمانی‌اش به کمک شیوهٔ گیاهان و دمنوش‌های گیاهی انجام می‌شد.
استفاده از این دم‌نوش‌ها تا ۱۵۰ سال پیش در ایران رایج و مرسوم بود اما متأسفانه با رواج مصرف چای در ایران ، استفاده از دم‌نوش‌هایی که روزی جزء لاینفک زندگی مردم بود ، به طور محسوس کم شد و به این برگ سیاه به نام «چای» اعتیاد پیدا کردند.
در ایران حدود ۸۰۰۰ گونه گیاهی موجود است که از این تعداد ۲۳۰۰ گونه جزء گیاهان معطر و دارویی هستند و از این تعداد ۴۵۰ گونه در عطاری‌های ایران به فروش می‌رسد.

تعریف و خصوصیات

دم‌نوش نوعی نوشیدنی است که در آن جزئی از گل ، برگ ، ساقه ، ریشه ، دانه ، پوستِ میوه یا اجزای دیگر گیاهان دارویی که قابل حل در آب است ، به صورت خشک یا تازه مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیشتر دم‌نوش‌ها فاقد کافئین هستند.
دم کردن یا گرفتن عصاره به وسیلهٔ آب متداول‌ترین و قدیمی‌ترین روش به کار بردن داروهای گیاهی است.
بسیاری از گیاهان باید به صورت دمکرده استفاده شود و اگر بر اثر ناآگاهی یا غفلت جوشانده شود خاصیت آن تغییر می کند و گاهی موادی از گیاه آزاد می شود که دارای عوارض ناگواری خواهد بود.
روش تهیه به این صورت است که ابتدا روی گیاه که به طرز صحیحی خرد شده آب جوش می‌ریزند ، سپس آن را به مدت ۱۰ دقیقه در یک ظرف در بستهٔ شیشه‌ ای یا چینی می‌گذارند و گاهی آن را هم می‌زنند و سپس مایع را از کاغذ صافی یا الک با شبکهٔ ریز عبور می‌دهند.
دمنوش را می‌توان به صورت چای گیاهی کیسه‌ای ، گیاه یا میوه خشک شده ، گیاه تازه یا چای سرد (با یخ) درست کرد. طرز تهیه دم نوش چای سرد مانند نوع بدون یخ دمنوش است با این تفاوت که مقدار آبجوشی که بر روی گیاه ریخته می‌شود یک سوم تا یک چهارم میزان بدون یخ است و محلول غلیظ‌ تر است. بعد از ریختن آب جوش ، محلول چند بار بهم زده شده و در ظرفی دردار مدتی به حال خود رها گذاشته می‌شود. هنگامی که مایع حرارت خود را از دست داد مایع از داخل ظرف در بسته به درون یک لیوان حاوی یخ ریخته می‌شود. در صورت استفاده از گیاه تازه چای زیباتر به نظر می‌آید اما از نظر داشتن خواص دارویی گیاه خشک شده به مراتب خواص بیشتری نسبت به گیاه تازه دارد.

اجزای گیاهی مورد استفاده

از اجزای مختلف گیاه در تهیه چای استفاده می‌شود ، برای نمونه :

• برگ : ریواس ، گل شاه پسند ، نعناع
• گل : اسطوخودوس ، گل رز ، گل بابونه
• دانه : رازیانه و هل
• پوست : دارچین و درخت بید
• ریشه : کاسنی ، زنجبیل و زردچوبه
• میو ه : سیب ، هلو ، زغال اخته و غیره در تهیه دم‌نوش بکار برده می‌شود.

رنگ دمنوش

دم‌نوش هر گیاه و میوه رنگی خاص به خود دارد. باید توجه داشت که در برخی موارد کشیدن خط تفکیکی بین رنگ‌های زرد و نارنجی یا قهوه‌ای کم رنگ مشکل است و با گذشت زمان رنگ چای تغییر کرده و پررنگ‌تر خواهد شد. رنگ دم‌نوش را می‌توان به رنگ‌های زیر تفکیک کرد:

• چای قرمز : نمونه چای ترش ، رز ، میوه گل رز
• چای زرد : بادیان رومی ، یونجه ، سنبل ختایی (انجلیکا)
• چای نارنجی : سرخارگل ، آقطی سیاه ، گلرنگ
• چای قهوه‌ای : دارچین ، فرنجمشک ، ماته (نوع سیاه)
• چای آبی : پنیرک، اسطوخودوس (لاوندا)، گل گندم (رنگ آبی چای فقط مدتی دوام دارد و اگر زمان زیادی از افزودن آبجوش بگذرد چای تغییر رنگ خواهد داد).

موارد احتیاط

• بسیاری از گیاهان دارویی ممکن است به میکروب‌ها ، سموم کشاورزی ، مواد ضد عفونی ‌کننده گازی (مثل فسفین) و فلزهای سمی (مثل سرب ، جیوه و آرسنیک) آلوده باشند.
• بهتر است این گیاهان را در جای سرد ، خشک و دور از دسترس بچه ‌ها حفظ نمود. ظروف پلاستیکی برای نگهداری گیاهان بودار مناسب نیستند. این ظروف می‌توانند اسانس فرار این گیاهان را جذب نمایند. همچنین ، نباید از گیاهانی استفاده شوند که برای سال‌ها نگه‌ داری شده‌اند.
• بهتر است افراد خود به جمع ‌آوری گیاهان دارویی مبادرت نکنند مگر این ‌که قادر باشند گیاه سمی را از غیر سمی تشخیص دهند. معمولاً به گیاهان دارویی کشت داده شده بیشتر می‌توان اعتماد نمود.
• گیاهان دارویی را نباید برای مدت طولانی استفاده کرد.
• پیش از مصرف هر نوع گیاه دارویی باید دستور دقیق مصرف و عوارض جانبی آن روشن باشد. این گیاهان نیز همانند سایر داروها نباید بیش از مقدار مجاز مصرف شوند. سمی بودن یک داروی گیاهی بسته به قسمت مورد استفاده گیاه و روش تهیه آن فرق می‌کند.
• مصرف هم‌زمان داروهای شیمیایی با گیاهی خاص ممکن است موجب بروز تداخل دارویی گردد؛ بنابراین باید پزشک را از مصرف این گیاهان مطلع نمود.
• گیاهان دارویی باید از منابع معتبر و مطمئن تهیه شوند. فروشندگان گیاهان دارویی باید اطلاعات و شناخت کافی در زمینهٔ خواص داروهای گیاهی داشته باشند. بهتر است داروهای گیاهی از مراکزی تهیه شوند که دارای مجوز یا عضو اتحادیه باشند.
• در کشور ژاپن برای بسته‌ بندی دم‌نوش‌ها شرایط زیر مقرر شده‌است : ذکر کشور محل کشت یا برداشت گیاه ، ذکر نام علمی گیاه ، ذکر قسمت مورد استفاده گیاه از قبیل : گل ، برگ ، ریشه و غیره و ذکر تاریخ انقضای مصرف.

سهم دمنوش ها در سبد خانوار ایرانی

در ایران در سال‌های اخیر دم‌نوش‌های گیاهی و میوه‌ای مورد استقبال و مصرف برخی خانوارها قرار گرفته‌ است. دلایل این استقبال گوناگون است. برخی برای نفع درمانی از این دم ‌نوش‌ها استفاده می‌کنند. تعدادی برای تنوع بخشیدن به نوشیدنی روزانه ، آن را مصرف می‌کنند و برخی ، نوشیدن دمنوش گیاهی را نوعی شیک بودن دانسته و جهت پذیرایی از آن استفاده می‌کنند. بر اساس تحقیقاتی که در سال ۹۲ در ایران به عمل آمده‌ است. ۸/ ۴۱ درصد از کل گیاهان دارویی که توسط مردم استفاده می‌گردد به صورت دم کردنی بوده‌ است.
بر اساس تحقیقی که از طرف دانشگاه علوم پزشکی تهران در مورد شایع ترین گیاهان دارویی خریداری شده از عطاری‌ها در شهر تهران در سال ۱۳۸۷ انجام شده‌ است ، شایع ترین گیاهان خریداری شده از عطاران که به صورت دمنوش نیز بکار می‌روند عبارتند از : گل گاوزبان ایرانی ، سنبل الطیب ، بنفشه ، کاسنی ، شاه تره ، آویشن ، پنیرک ، گل ختمی ، دارچین و زنجبیل.

قواعد مصرف دم‌نوش

اگرچه گیاهان دارویی منشاء طبیعی دارند و در مقایسه با داروهای شیمیایی عوارض کم ‌تری ایجاد می‌کنند ، اما مصرف بی‌ رویه یا غیرعلمی برخی از این گیاهان می‌تواند موجب عوارض ناخواسته و حتی مسمومیت های شدید گردد ؛ بنابراین مصرف دم‌نوش‌ها نیز همانند داروهای شیمیایی باید با آگاهی و پس از اطلاع از سازوکار عمل آن‌ها باشد. برای نمونه مصرف گل گاوزبان ایرانی به ‌تنهایی در افرادی که فشار خون بالا دارند ، می‌تواند به ‌شدت مخاطره‌ انگیز باشد. مادران باردار یا شیرده تنها پس از مشاوره با پزشک ، مجاز به مصرف دم‌نوش‌ها هستند. در دم‌نوش‌های ترکیبی معمولاً چند گیاه جهت یک رسیدن یک منظور و هدف با هم ترکیب می‌شوند ، برای مثال گروهی از دم‌نوش‌های ترکیبی انرژی‌زا هستند و بعضی دیگر کم کننده فشارخون و گروهی دیگر آرام‌بخش هستند که برخلاف انرژی‌زاها که ضربان قلب و انرژی را افزایش می‌دهند ، به آرامش و تنش‌زدایی از بدن کمک می‌کنند.
دمنوش گیاهی در بسیاری از موارد میتواند جایگزین درمان های شیمیایی شود.
نوشیدنی هایی که در این مقاله مـعـرفی می شوند ؛ جایگزین هایی مناسب ، خوش طعم و مفید برای چای هستند.
هر کسی می تواند بر اساس سلیقه و ذایقه خود و نیز با توجه به بیماری ها یا نیازهای بدنی خویش (و حتی بر اساس فصول مختلف سال) از این نوشیدنی ها بهره ببرد. با به کار بردن کمی ذوق و سلیقه می توانید ترکیبات گوناگونی از این نوشیدنی ها را تهیه نمایید ؛ برای مثال اگر با خوردن چای بادرنجبویه احساس می کنید دچار افزایش فشار خون می شوید ؛ با اضافه کردن چند برگ چای ترش به نوشیدنی خود ، ضمن رفع مشکل ، یک چای جدید با طعمی متفاوت را تجربه خواهید کرد.
به یاد داشته باشید که با ترکیب چای های مختلف ، هر کدام از مواد تشکیل دهنده آن چای ، خواص خود را به طور جداگانه حفظ خواهند کرد.

دمنوش های ایرانی (مفرده)

انواع چای ایرانی که ترجیحا با نبات ، عسل ، خرما یا توت میل میشوند. (اگر مبتلا به دیابت هستید با عسل میل کنید.)

1. بادرنجبویه
   خواص : مقوی قلب واعصاب ، خونساز ، تقویت کننده سلولهای مغز ، فوق العاده آرامبخش ، محرک معده ، خواب آور ، نشاط آور ، ضد صدای گوش ، تشنج ، اسپاسم ، بیماری های کلیوی ، بوی بد دهان و خواب های وحشتناک ( چای مورد علاقه حضرت علی علیه السلام ).
   
2. دارچین
   خواص : ادرارآور ، مفرح ، محرک اعصاب ، تقویت معده ، کبد ، قوه باه ، قلب وعروق ، کاهش درد کمر و مفاصل ، تسریع جریان خون ، نیرو بخش ، باز کننده انسداد مجاری ، پاک کردن سینه و حنجره ، بالا بردن فشار خون ، ضد اخلاط رطوبتی ، پا درد های رطوبتی ، سرفه های رطوبتی ، دلهره ، بوی بد دهان ، دردهای استخوانی ، دیابت ، سردی بدن.
   هشدار : برای زنان باردار مضر است.
   
3. زنجبیل
   خواص :  تقویت حافظه ، قوه باه ، جهاز هاضمه ، معده ، قوای رییسه بدن ؛ خونساز ، تنظیم ادرار ، خلط آور ، ملین ، درمان اسهال ساده و خونی ، مانع بروز سرطان ، کاهش چربی خون ، بالا بردن فشار خون ، مفید برای قطع حیض ، ضد ضعف اعصاب ، رطوبت مزاج ، بلغم ، درد مفاصل ، بیماری های مفصلی ، کمر درد ، مسمومیت غذایی ، سرفه ، تهوع و آشفتگی در مسافرت و انعقاد خون.
   هشدار : زیاده روی در مصرف باعث فشار خون و ضعف نیروی جنسی است.
   
4. زیر فون
   خواص : آرام بخش ، ضد ناراحتی های عصبی ، تشنج ، میگرن های مزمن ، بی خوابی ، سردرد ، بیماری های ریوی ، زکام ، غلظت خون ، استفراغ ، رماتیسم ، آرتروز ، نقرس ، سیاتیک.
   هشدار : مصرف زیاد موجب پایین آمدن فشار خون خواهد شد. برای خانم های باردار ممنوع است.
   
5. زعفران
   خواص : منضج و مصلح عفونت بلغمی ، محرک نیروی جنسی و قوای مفزی ، مفرح ، نشاط آو ر، خنده آور ، ادرار آور ، خلط آور ، آرامبخش ، مقوی کبد و جهاز تنفسی ، آشامیدن یک مثقال آن جهت تسریع در زایمان ، تسکین آسم و سیاه سرفه ، ضد سرفه ، حساسیت و کرم خوردگی دندان.
   
6. نعناع
   خواص : لطیف کننده خون ، مفرح و مقوی قلب ، مسکن ناراحتی های گوارشی ، کمک به هضم غذا ، مقوی اعصاب معده ، بادشکن ، اشتهاآور ، دفع صفرا ، پاکسازی و تقویت کبد و طحال ، برای سرما خوردگی و بیماری های حلق و گلو ( از پونه قوی تراست )  ضد نفخ ، سکسکه ، تهوع ، اسهال ، دل پیچه ، بواسیر ، دردشکم ، تب.
   
7. پونه
   خواص : قوی ترین آنتی بیوتیک ، بادشکن ، رقیق کننده خون ، ادرارآور ، خلط آور ، صفرابر ، انرژی زا ، بسیار مفید برای درد سینه و آزاد کردن اخلاط ، تقویت معده ، قلب ، جهاز هاضمه ، ضد شب ادراری ، سرفه ، حساسیت ، نفخ ، نقرس ، سکسکه ، آشفتگی ، دل بهم خوردگی ، خستگی ، مفید جهت به تاخیر انداختن عادات ماهیانه.
   
8. چلتوک برنج
   خواص :  سرشار از ویتامین های ب ، تقویت مغز و اعصاب و قلب ، ضد یبوست مزمن ، جلوگیری از ریزش و سفید شدن مو.
   هشدار : برای خانم ها ممنوع می باشد.
   
9. گلپر
   خواص : تقویت کننده عالی حافظه ، قوه باه ، قلب و عروق ، اشتها آور ، کمک به هضم غذا ، شفابخش بیماری یرقان ، پاکسازی کبد و دفع صفرا ، تداوم آن برای سوزاندن چربی های بدن مفید است ، ضد صرع قوی ، فراموشی ، اسهال ، تنبلی معده ، جوش و دمل.
   
10. چای کوهی (هوفاریقون)
    خواص : آرام بخش ، ضد حساسیت ، ادرار آور ، باز کننده گرفتگی های روده و کبد ، تقویت سیستم ایمنی.
    
11. میوه نسترن
    خواص : سرشار از ویتامین ث ، مقوی معده ، پایین آورنده فشار خون ، ضد قند خون ، درد و ورم کلیه ، اسهال
    
12. بابونه
    خواص:  آرام بخش اعصاب و مغز ومعده و روده و تقویت آنها ، افزایش شیر مادر ، اشتها آور ، ادرار آور قوی ، ضد تب و لرز ، ضد انگل ، یبوست ، سردرد ، سنگ مثانه ، بلغم و صفرا.
    
13. به لیمو
    خواص : آرام بخش ، خواب آور در شب ، تقویت حافظه و معده ، رفع درد شکم ، خستگی ، صدای گوش ، ضد میگرن ، سردرد ، سرگیجه ، تپش قلب ، نفخ ، آسم ، اسپاسم.
    
14. آویشن
    خواص : تقویت اعصاب بینایی ، جهاز هاضمه ، معده ، کبد و کلیه ، بالا برنده فشار خون ، باز کننده انسداد ، خشک کننده ، تحلیل بادها و بلغم ، لطیف کننده غذاهای غلیظ ، اشتها آور ، ادرار آور ، جاری کننده حیض ، تنقیه ریه ، معده  روده ها و کبد از رطوبت بلغم ، رفع کولیت های مزمن ، افزایش شیر مادر ، پاک کننده سینه ، باز کننده گرفتگی های روده ، ضد انگل ، رطوبت بدن ، صفرا ، زکام ، سرفه ، آسم ، تنگی نفس ، غلظت خون و ضد عفونی کننده و میکروب کش (شش برابر آنتی بیوتیک).
    
15. اکلیل کوهی (رزماری)
    خواص :  گیاه معجزه گر قوی مقوی اعصاب ، ادرادآور، پاک کننده ریه ها ، بادشکن ، تسکین درد کبد ، برای تنگی نفس ، مفید برای بیماریهای عصبی و تشنج ، تقویت معده و بدن ، ضد عفونت کلیه ، صفرا ، بلغم ، دلهره ، اضطراب ، آسم ، زکام ، سیاه سرفه ،  دردهای رماتیسمی استخوان و کمر ،  سنگ کلیه و مثانه ، کیسه صفرا ، میگرن ، بیخوابی ، غلظت خون.
    
16. گزنه
    خواص :  تحلیل ورم های سخت ، چاق کننده بدن ، باز کننده انسداد کبد و طحال ، ورم رحم ، تنقیه کننده ریه و معده ، افزایش نیروی جنسی ، ضد قند خون ، غلظت خون ، چربی ، صفرا ، بلغم ، سنک کلیه ، سرطان ، امراض کلیوی و خون در ادرار ، خونریزی ها ، ریزش مو ، خستگی ، ضد انگل ، کرم روده.
    
17. مرزنجوش
    خواص :  آرام بخش اعصاب ، بهترین داروی میگرن کهنه و درد شقیقه ها و سردرد ، خلط اور ، تب بر ، اشتها آور ، تقویت عمومی بدن ، ضد نفخ و ورم معده ، اسهال ، اخلاط مضره ، سرما خوردگی.
    
18. ریوند چینی
    خواص :  ضد برودت معده و کبد ، ضد سرفه مزمن ، تنگی نفس ، سل ، زخم ریه ، زخم روده ، استسقاء ، یرقان ، مسهل اخلاط غلیظه و رقیقه ، مدر ، ضد دردهای کلیه ، مثانه و رحم.
    
19. اسطوخودوس
    خواص :  آرام بخش اعصاب ، تقویت کننده سلولهای مغز ، افزایش شیر مادر ، تحلیلی نفخ و گاز روده ، فرح آور، باز کننده انسداد عروقی ، مسهل بلغم و سودا خصوصا سودای مغز ، ضد میگرن ، زکام ، اسم ، برونشیت ، دل پیچه ، رماتیسم ، درد سینه ، تنگی نفس ، سرفه ، اگزما ، ضد عفونی کننده دستگاه مجاری ادراری ، در اکثر بیمارریها کاربرد دارد.
    
20. بهار نارنج
    خواص : آرامبخش  ، مفرح ، نشاط آور ، اشتها آور ، تقویت  قلب ، اعصاب ، نیروی جنسی ، رفع دل پیچه و گاز معده ، تسکین درد سینه و سردرد های عصبی.
    

دمنوش های ترکیبی

در دم‌نوش‌های ترکیبی معمولاً چند گیاه جهت رسیدن به یک منظور و هدف با هم ترکیب می‌شوند ، برای مثال گروهی از دم‌نوش‌های ترکیبی انرژی‌زا هستند و بعضی دیگر کم‌کننده فشارخون و گروهی دیگر آرام‌بخش هستند که برخلاف انرژی‌زاها که ضربان قلب و انرژی را افزایش می‌دهند به آرامش و تنش‌زدایی از بدن کمک می‌کنند.
برخی از گیاهان دارویی از قدیم با هم مخلوط می‌شدند. این مخلوط می‌تواند اثرات تقویت‌کننده داشته باشد ضمن اینکه مخلوط کردن ، سبب می‌شود برخی عوارض جانبی نیز کم یا حذف شود اما مخلوط کردن خودسرانه و بدون مطالعه ، ممکن است باعث تداخل گیاهان دارویی شده و عوارض جانبی این گیاهان را افزوده یا حتی مخلوط کردن آن‌ها سبب از بین رفتن برخی خواص یا ایجاد یک سمیت جزئی یا شدید شود.
بطور مثال اثرات تقویت‌ کننده دو گیاه دارویی مخلوط بابونه آلمانی و گل ساعتی که بابونه آلمانی ضد التهاب ، مسکن ، معرق و آرامبخش است و گل ساعتی خواص آرامبخشی دارد. ترکیب این دو خواص آرامبخشی را افزایش داده در بهبود بی خوابی مؤثر است.
نمونهٔ دیگر چای ترش حاوی اسید سیتریک بوده میوه گل رز مقادیر زیادی ویتامین ثدارد که ترکیب این دو در دمنوش باعث تسریع و جذب بهتر ویتامین ث توسط عمل اسید سیتریک خواهد شد.

انواع دمنوشهای ترکیبی با خواص شفابخشی

1. دمنوش آرامش بخش
   ترکیبات : بادرنجبویه ، چای کوهی ، اسطخودوس ، به لیمو ، سنبل الطیب ، نعناع.
   این دمنوش با ترکیبات گیاهی مکمل خود نوشیدنی مناسبی است که به عنوان آرام بخش و ضد استرس بخصوص هنگام غروب و قبل خواب میتوان از نوشیدن آن لذت برد. می توانید برای شیرین شدن دمنوش خود از استویا یا عسل استفاده کنید.
   خواص : آرامبخش و ضد افسردگی ، رفع مشکلات کم خوابی و بی خوابی ، تقویت کننده معده ، بهبود اختلالات عصبی ، تقویت کننده قلب.
   
2. دمنوش انرژی بخش
   ترکیبات : زنجبیل ، دارچین ، میخک ، مریم گلی ، نعناع ، تخم گشنیز ، استویا ، هل ، گل سرخ.
   این دمنوش از ترکیب ۹ گیاه مقوی و معطر تشکیل شده است. ضمن روان کردن گردش خون ، قوای بدن را بالا می برد و باعث انرژی بخشیدن به جسم و روح می شود و می توان از آن به عنوان یک نوشیدنی انرژی بخش استفاده کرد.
   خواص : انرژی بخش ، تقویت قوای جنسی ، تسریع کننده جریان خون و باز کردن عروق.
   
3. دمنوش سلامت بخش
   ترکیبات : پونه ، کاکوتی ، پنیرک ، سرخارگل ، زیرفون ، بابونه و لیمو عمانی.
   این دمنوش از ترکیب گل و گیاهانی تشکیل شده که به مقاوم سازی بدن به خصوص در پیشگیری و درمان سرماخوردگی کمک می کند و یک نوشیدنی خوش طعم گیاهی را به وجود می آورد ، از نوشیدن آن طعم طبیعت را در دهان خود حس می کنید.
   خواص : مقاوم سازی بدن و پیشگیری از سرماخوردگی و عوارض آن ، ضد درد و ضد عفونی کننده دستگاه گوارش.
   
4. دمنوش مفید برای گوارش و مشکلات عصبی
   ترکیبات : پونه ، کاکوتی ، رزماری.
   دمنوش نعنا یکی از دمنوش های مرسوم است و عمدتا به منظور تقویت دستگاه گوارشی و نشاط آور بودن مصرف می شود.
   خواص : برطرف کننده مشکلات گوارشی ، سردرد های ناشی از کار و خستگی و استرس روزمره ، ضد احتقان و باز کننده مجرای تنفسی.
   
5. دمنوش لاغری
   ترکیبات : چای سبز ، سنا ، به لیمو ، لیمو عمانی ، زیره.
   این دمنوش دارای گیاهانی خاصی است که هر کدام از این گیاهان با مکانیسم جداگانه ای از جمله افزایش سوخت و ساز ، ممانعت از رسوب چربی در بافت ها،  ملین بودن و چربی سوزی باعث کاهش وزن می شوند.
   خواص : مناسب برای لاغری ، کاهنده فشار خون ، چربی خون و هضم غذا.
   
6. دمنوش ضد افسردگی و نشاط آور
   ترکیبات : هل ، بهارنارنج ، گل سرخ ، دارچین.
   فرآورده ای سنتی از مخلوط چند گیاه معطر ، با سابقه مصرف طولانی نزد ایرانیان که می توان از آن به عنوان یک نوشیدنی پر نشاط به خصوص هنگام غروب لذت برد. استفاده از این دمنوش برای خوش طعم کردن خورش نیز توصیه می شود.
   خواص : ضد افسردگی ، تقویت قوای جنسی و نشاط آور.
   
7. دمنوش تقویت اعصاب و آرامش بخش
   ترکیبات : گل گاو زبان ، سنبل الطیب ، لیموعمانی ، به لیمو.
   دمنوش گل گاوزبان از قدیمی ترین و پر مصرف ترین دم کردنی ها در بین مردم ایران است و ما این سنت خوب و پر فایده را با ترکیبات با کیفیت و مناسب احیا نموده ایم.
   خواص : آرام بخش اعصاب ، تقویت کننده کلیه و کبد ، به عنوان نشاط آور و پیشگیری از افسردگی.
   
8. دمنوش نشاط آور
   ترکیبات : لیموعمانی ، به لیمو ، بادرنجبویه.
   این دمنوش برای کسانی که علاقه مند به لیمو و فرآورده های ترش هستند بسیار خوشایند است و باعث شادابی و نشاط و احساس طراوت می شود.
   خواص : نشاط آور ، برطرف کننده علائم سرماخوردگی ، تقویت کننده قلب و اعصاب.
   
9. دمنوش کاهش فشار خون
   ترکیبات : چای ترش ، میوه نسترن.
   دمنوش چای ترش علاوه بر خواص نشاط آور و رنگ آن ، بسیار مناسب برای کسانی است که از طعم های ترش لذت می برند.
   خواص : کاهش فشار خون ، خنک کننده بدن و تصفیه خون.
   
10. دمنوش ضد پیری و سرطان
    ترکیبات : چای سبز ، چای سفید ، دارچین و هل.
    این دمنوش با ترکیبات چای سبز و چای سفید از منابع غنی آنتی اکسیدان است و با ترکیب هل و دارچین طعم مطبوعی را برای شما به ارمغان می آورد.
    خواص : ضد پیری ، ضد سرطان ، تنظیم کننده فشار خون ، کاهش دهنده چربی خون و تری گلسیرید.